Türkiye'nin Yerli Tavuk Irkları ve Özellikleri

Yerli Tavuk Irkları ve özellikleri hakkında detaylı bilgi ve listeye ulaşabileceğiniz içeriğe hoş geldiniz.

Türkiye'nin yerli ve milli tavuk cinsleri süs tavuğu yetiştiricileri tarafından merak konusudur. Ülkemizde yaklaşık 1 milyon amatör hobi tavuk yetiştiricisi bulunduğu tahmin edilmektedir. Yetiştirilen ırkların %90'nı ise Avrupa menşeli tavuk ırklarıdır. Yerli tavuk ırklarına sahip çıkılmaması sebebiyle bir çoğunun yok olduğu düşünülmektedir. Yine de elimizde az sayıda yerli tavuk ırkı bulunmaktadır.

Yerli Tavuk Irkları ve Özellikleri

Bir tavuk ırkının mükemmel standartlarının belirlenmesi için dernekler, bakanlık ve üniversiteler tarafından ortak çalışmalar yürütülmektedir. Türkiye'nin yerli tavuk ırkları ve özellikleri hakkında günümüzde dahi neredeyse çok az resmi çalışma bulunmaktadır. Yerli tavuk ırkı olarak sayabileceğimiz 4 adet tavuk cinsli bulunmaktadır.

• Osmanlı Sultan Tavuğu
• Denizli Tavuğu
• Gerze ya da Hacı kadın Tavuğu
• İspenç

Yerli hibrit tavuk ırklarımız ise 3 tanedir. Burada dikkat edilmesi gereken hibrit ırkların 2 farklı saf tavuk cinsinden meydana gelmesidir. Yabancı menşeli Rhode Island Red ve Barred Rock tavuklar ile melezlenerek oluşturulan Ataks gibi hibrit ırklara yerli demenin çok doğru olduğu düşünülemez.

• Atak-S
• Atak
• Atabey

Denizli Tavuğu

Uzun ötüşüyle çokça talep gören ve özel yerli tavuk ırkımız. Denizli tavuklarında sıcağı dayanıklılık olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Et kalitesi çok yüksektir. Bakanlığın yaptığı çalışmalar ile standartlarını oluşturulmasına başlandı ve 5 varyete belirlendi. Bunlar, demirkır, pamukkır, pekmez kefi, al ve siyah'dır. Sosyal medyaya yüklenen Denizli horuzu uzun ötüş videoları milyonlarca izlenme almaktadır. Ayrıca yabancı televizyon kanallarında uzun ötüşünden dolayı bayılan denizli horozları defalarca yer bulmuştur.

Gerze (Hacı Kadın) Tavuğu

Yerli tavuk ırkları arasında yer alan Gerze tavuğu çatal ibik, büyük beyaz kulak lobu ve komple siyah tüyü karakteristik özellikleridir. Bacak ve parmakları siyah ya da gri renktedir. Başın arka kısmına doğru yastık şeklinde uzanan ikili ibik, koyu renk gaga, burun deliklerinin kemik yapısı ve geniş burun delikleri ırk standartlarında aranan özellikleri arasında yer almaktadır.

Halk elinde beslenen kaç tane var olduğu bilinmemektedir. Gıda tarım ve hayvancılık kurumu tarafından korunmaktadır. Küçük yapılı ve hırçın bir karaktere sahip olmasına rağmen etinin lezzetinden dolayı Osmanlı döneminde çokça tercih edilmekteydi. Sahil şehri olan Sinop'un Gerze ilçesinde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Hacı kadın tavuğu ise Gerze tavuğunun bir varyetesi olarak kabul edilebilir.

Sultan Tavuğu

Türkiye'nin yerli tavuk ırkları denince tüm dünya tarafından tanınan tek ırk Sultan diyebiliriz. Ülkemizde yok olma noktasına gelen Osmanlı sultan tavuğunu Amerika'dan tekrar anayurda getirerek amatör süs tavuğu yetiştiricileri tarafından üretilme çabaları sürmektedir. Bakanlığın bu konuda yetersiz kalması ve geçmişte bu türe sahip çıkılmaması sebebiyle Yerli tavuk cinsi olan Sultanı bugün dahi tüm dünya Amerika'dan satın alıyor.

18.yy'da İngiltere'ye oradan 1874 yılında Amerika'ya getirilen Osmanlı Sultan Tavuğu, kısa adı APA olan Amerika Kümes Hayvanları Derneği tarafından farklı bir ırk olarak kabul edilerek standartları belirlendi. Ana vatanı Türkiye, İstanbul'dur. Osmanlı döneminde kraliyet tavuğu olarak isimlendirilmiştir. Saray ve soylular için etlik olarak yetiştirilmekteydi.

APA standartlarına göre, Sultan tavuğunun V şeklinde kırmızı ibik, beyaz tüy, Uzun paça tüyleri, Dik kafa tüyleri bulunur. Tavukların ortalama ağırlığı 1.700 kilogram horozlar ise 2 kilogram ağırlığındadır. Yıllık ortalama 40 ile 60 yumurta üretir. Yumurta ağırlıkları 40 gramdır. Siyah ve mavi varyeteleri bulunmasına rağmen APA tarafından kabul görmemektedir.

İspenç

İspenç tavuk ülkemizde bir çok kümeste bulunmaktadır. Renk varyetelerini incelediğimizde her biri birbirinden çok farklı tüy rengine sahiptir. 4 parmak ve Parmak ispenç olarak rağbet görür. Maalesef bakanlığın yetersiz kalması nedeniyle bu ırka ait bir standart belirlenmemiştir. Irkın resmi olarak tanınmıyor olması ve bir standart altında korunmaması sebebiyle sözde yerli tavuk ırkları arasında yer alıyor diyebiliriz.

İspenç küçük yapıya sahiptir. Yetişkin ispenç tavuklar ortalama 600 gram, horozlar ise 800 gram ağırlığına ulaşmaktadır. Yumurtası krem renktedir ve ağırlığı 3 gram ağırlığındadır. Bir çok renk varyetesi bulunur. Başlıca bilinenler, Siyah, Sarı Kar Yağdı, Siyah Kar Yağdı, Altın Kar Yağdı, Porselen, İsabel ve Beyaz ispenç.

İlgili içerik : Brahma Tavuk Cinsleri ve Özellikleri

Atak-S

Türkiye'nin yerli tavuk ırkları arasında Ataks'dan bahsetmek ne kadar doğrudur tartışılır. 1995 yılında yapılan çalışmalar sonucunda Kanada'dan getirilen Rhode Island Red ve Barred Rock tavuklar üzerinden ticari kahverengi yumurtacı olarak üretilmiştir.

Üretim için kullanılan tavuklar yerli olamasa bile 1930 yılında Atatürk tarafından kurulan Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü tarafından yapılan çalışmalar sonucu Atak-s, Atak ve Ata tavuklarına sahibiz. Üretimdeki amaç hibrit yumurtacı ırkta dışa bağımlılığı azaltmaktır. Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü başta olmak üzre bazı üniversiteler tarafında bu ırk üretilerek civciv ve kuluçkalık yumurta olarak satışa sunulmaktadır.

Yukarıdaki resimde Atak-S tavuğa ait yumurta performansı verilerini inceleyebilirsiniz.

Yerli Tavuk Irklarının Koruma Altına Alınması ve Denetlenmesi

Yerli tavuk ırklarına ait genetik mirasın devletin sorumlu kurumları tarafından koruma altına alınması ve geliştirilmesi gerekmektedir. Listede yer alan "Hacı Kadın Tavuğu" ve "Denizli Horuzu" Türkiye'nin yerli ırklarının nesilleri yok olma tehlikesi altındadır. Mevcüt süs tavuğu yetiştiricileri bu türlere ait tavukları bilinçsizce melezleyerek genetik mirasına bilmeden zarar vermektedir.

Yerli tavuk ırklarının genetik kaynaklarının korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi ve gelecek nesillere aktarılması için önemlidir. Bu nedenle yerli tavuk ırklarının koruma altına alınması ve denetlenmesi için Tarım ve Orman Bakanlığı, Et ve Süt Kurumu, Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları gibi ilgili kurum ve kuruluşların işbirliği içinde olması gerekmektedir. Yerli tavuk ırklarının koruma altına alınması ve denetlenmesi için aşağıdaki adımlar atılabilir:

1. Yerli tavuk ırklarının sayısı, özellikleri, dağılımı, genetik yapısı ve durumu hakkında kapsamlı bir envanter çalışması yapılmalıdır. 
2. Yerli tavuk ırklarının genetik çeşitliliği, hastalıklara dayanıklılığı, verim potansiyeli, beslenme ihtiyaçları ve adaptasyon yetenekleri gibi önemli özellikleri araştırılmalıdır. 
3. Yerli tavuk ırklarının korunması için uygun ortam ve koşullar sağlanmalı, yerli ırklara özgü besleme, barınma, sağlık ve üreme yöntemleri geliştirilmeli ve uygulanmalıdır. 
4. Yerli tavuk ırklarının korunması için yasal, mali ve teknik destek mekanizmaları oluşturulmalı, yerli ırkların yetiştiricileri, tüketicileri ve paydaşları bilinçlendirilmeli ve teşvik edilmelidir. 
5. Yerli tavuk ırklarının korunması için ulusal ve uluslararası düzeyde işbirliği ve koordinasyon sağlanmalı, yerli ırkların tanıtımı, pazarlanması ve değerlendirilmesi için stratejiler geliştirilmeli ve uygulanmalıdır.

Türkiye'nin yerli tavuk ırklarını listelediğimiz içeriğin sonuna geldik. Daha fazlası için saltbilgi.com'u takipte kalın.